Trakt środkowogalicyjski – pierwsza droga bita na terenach Polski

5 sierpnia 1772 roku w Petersburgu podpisano traktaty dotyczące I rozbioru Rzeczypospolitej. Austrii przypadła południowa część Polski po rzekę Zbrucz, ze Lwowem ale bez Krakowa. W następnym roku w podróż po nowych włościach wyruszył cesarz Józef II Habsburg. Podczas swojej podróży po Galicji i Lodomerii, podróżując Szlakiem Solnym (ciągnącym się z Wieliczki, Bochni na Morawy i Czechy), odczuł fatalną jakość i nieprzejezdność dróg na własnej skórze. Drogi przejezdne były zimą i suchym latem, a wiosną i jesienią można było przejechać jedynie konno lub pieszo. Groble nie przedstawiały dobrego stanu, nie było mostów a przez rzeki przeprawiano się promami lub po brodzie.
 
Władca mając wysokie aspiracje względem swojego imperium, zarządził by powiązać nowo pozyskaną prowincję z resztą monarchii w sposób przyjęty w Austrii tj. drogą bitą. Powołano dyrekcję zajmującą się projektowaniem i realizacją budowy dróg dobrej jakości. Pierwsze połączenie miało stanowić trasę pomiędzy Wiedniem a Lwowem. Na dyrektora projektu powołano wybitnego drogowca inż. Jana Grossa.
 
Strategicznie droga miała przebiegać przez okolice Krakowa, który nie znalazł się obrębie zajętych ziem. Pomiary kartograficzne ukończono w 1780 roku i rozpoczęto budowę do której zobligowano przepisami miejscową ludność, również więźniów ze Szpilbergu i Wiśnicza. Zastosowano nowoczesne jak na ówczesne czasy metody budowy Grossa, polegające na usypywaniu czterech warstw tłucznia lub żwiru o łącznej grubości nie przekraczającej pół metra. Już w kwietniu roku następnego otwarto pierwszy odcinek z Białej przez Kęty, Andrychów, Wadowice, Gdów do Bochni. W kolejnych latach oddano drogę na Śląsku Cieszyńskim (przez Frydek, Cieszyn, Skoczów, Bielsko) oraz odcinek przez Brzesko, Tarnów, Ropczyce, Rzeszów, Przeworsk, Jarosław, Przemyśl, Gródek do Lwowa otwierając go w 1785 roku.

Kraków przyłączony do Imperium Habsburskiego po III rozbiorze Polski skomunikowano z Wiedniem poprzez odnogę z Izdebnika. Inżynierowie austriaccy mając doświadczenie w budowie dróg alpejskich pokusili się o zaprojektowanie i wykonanie skracającego podróż o dzień połączenia Krakowa z Wiedniem przez Przełęcz Kocierską, Żywiec i Słowację.
 
Przebieg traktu środkowogalicyjskiego nazywanego również Traktem Cesarskim (Kaiser-Chaussee, Wiener Postroute, Wiener Haupt Commercial Strasse), przyczynił się do rozwoju gospodarczego Galicji. Jest to najstarsza droga bita jaka została wybudowana na terenach polskich. Istnieje do dnia dzisiejszego. Gościniec ten od ponad 200 lat biegnie prawie tą samą trasą. Utracił swoje znaczenie po zbudowaniu linii kolejowej tzw. kolei galicyjskiej im. Karola Ludwika, zakończonej w 1861 roku.

Mapa: Zbiory Biblioteki Kongresu USA