SW Siarzewo w zamyśle jest wielofunkcyjnym, niskim progiem podpiętrzającym, stabilizującym poziom wody w Wiśle w zakresie niskich przepływów. To stopień przepływowy, posadowiony w korycie rzecznym, który będzie pozostawał obojętny przy przepływie wielkich wód i wód powodziowych. Jego konstrukcja w odróżnieniu od SW Włocławek zapewni utrzymanie charakteru rzecznego Wisły na odcinku pomiędzy stopniami. Powstały w wyniku spiętrzenia niewielki zbiornik wodny będzie znajdował się w obrębie koryta wielkiej wody (w międzywału) na odcinku 2–3 km powyżej stopnia. Ma być zintegrowany z krajobrazem. Jego pojemność będzie stanowiła ok. 1/3 pojemności Zbiornika Włocławskiego i wyniesie ok. 135 mln m3 wody. Planowane na stopniu Siarzewo piętrzenie to 8,30 m. Współpraca zbiorników stopni wodnych Włocławek i Siarzewo pozwoli w sposób znaczący łagodzić szczyty fal powodziowych. Analizy lokalizacji wykazały, że próg w miejscowości Siarzewo wyklucza zagrożenie naruszenia zasobów solanek w Ciechocinku [1].

Przez odtworzenie stosunków wodnych (podniesienie się poziomu wód podziemnych) nastąpi renaturyzacja dna doliny i umożliwione będzie przywrócenie stanu sprzed 40 lat. Budowa nowego stopnia wyeliminuje również dobowe wahania stanów wody, odczuwalne na Wiśle do 200 km poniżej Włocławka. Przyczyni się do zapewnienia wody na potrzeby rolnictwa, przede wszystkim dla zagrożonych suszą terenów Kujaw i Pomorza. Stworzy też możliwość przerzutu wody ze zbiornika Siarzewo do Konińskiego Zagłębia Węgla Brunatnego w celu rekultywacji wyrobisk pokopalnianych. Przyczyni się do rozwoju rolnictwa i turystyki w regionie. Inwestycja pozwoli również na utworzenie drogi wodnej dla żeglugi śródlądowej o parametrach minimum IV klasy. Elektrownia o mocy do 80 MW rocznie wyprodukuje 315 GWh, co da prawie 250 tys. t oszczędzonej emisji dwutlenku węgla, 90 t tlenku węgla, 12 t pyłu zawieszonego mniej w atmosferze. Zapewni też bezpieczeństwo publiczne, gwarantując dostawy energii na wypadek blackoutu (awarii systemu elektroenergetycznego).

Wielofunkcyjny obiekt będzie nowoczesny i przyjazny środowisku

Najlepsze dostępne techniki mają ograniczyć do akceptowalnego minimum negatywne oddziaływanie tego przedsięwzięcia na środowisko. Zastosowanie niskiego progu (Jambora), wolnoobrotowych turbin o osi poziomej oraz zamknięć segmentowych z klapą spowoduje, że stopień będzie w niewielki sposób zmieniał reżim przepływu wód i rumowiska, a jak już wspomniano, będzie jedynie stabilizował poziom wody w okresie przepływów średnich i niskich. Przejścia wód wielkich i powodziowych wraz z transportem rumowiska będą się odbywały bez zakłóceń przez wszystkie obiekty stopnia, w tym całe światło jazu o szerokości 375 m, odpowiadającej aktualnej szerokości koryta Wisły w rozpatrywanym przekroju. Konstrukcja zamknięć umożliwi także bezpieczne przepuszczanie lodu w okresach zimowych [2]. Przyszły stopień nie będzie stanowił bariery dla rzeki ani dla ryb. Zaplanowano również m.in. dwie seminaturalne przepławki dla ryb w postaci dwóch koryt obejścia stopni w Siarzewie i we Włocławku, porównywalnych wielkością do Drwęcy. Będą zapewniały korytarz morfologiczny dla rzecznej flory i fauny.

Projekt jest realizowany z bardzo dużą wrażliwością na kwestie środowiskowe. Nadzorują go przyrodnicy, naukowcy, ekolodzy. Koncepcja architektoniczna jest powiązana z istniejącą infrastrukturą i uwzględnia elementy wpisywania się w krajobraz.

Są to m.in.: koryto obejścia – rola przepławki terenowej, 15 wysp w cofce zbiornika i od strony wody dolnej, które staną się siedliskiem ptactwa wodnego, niemal 600 ha nowych nasadzeń, w tym płatów łęgowych wierzbowych, topolowych, olszowych i jesionowych. Powstaną także 72 skrzynki dla nurogęsi, 19 470 skrzynek lęgowych dla ptaków dziuplastych, osiem zbiorników zastępczych dla płazów o powierzchni 15 ha, 27 zbiorników zastępczych dla ryb kozy i różanki. W ramach zarybiania rocznie zostanie wpuszczonych do rzeki 250 tys. smoltów łososia atlantyckiego oraz 10 tys. osobników troci wędrownej.

Obiekty składowe SW Siarzewo

Na projektowany stopień wodny składać się będą m.in. następujące obiekty – część przelewowa: jaz o 15 przęsłach i szerokości pojedynczego przęsła 25 m, z niskimi progami (próg Jambora); elektrownia wodna o maksimum ośmiu turbinach wodnych, o maksymalnym przełyku projektowanym 1800 m3/s (moc do 80 MW); śluza żeglugowa z awanportami; koryto obejścia stopnia (o charakterze zbliżonym do naturalnej rzeki o wielkości dopływów do Wisły na tym odcinku); minimum dwie przepławki techniczne dla ryb, urządzenia do spływu ryb w dół rzeki i rury dla spływu węgorzy; boczne zapory ziemne; budynek elektrowni z zapleczem; stacja elektroenergetyczna oraz linia przesyłowa kablowa (w obszarze Natura 2000) i napowietrzna (poza obszarami Natura 2000) o napięciu 110 kV, łącząca elektrownię wodną z planowanym punktem przyłączenia (rozdzielnia w Ciechocinku) oraz niezależna linia kablowa zasilania rezerwowego o napięciu 15 kV z Ciechocinka do elektrowni wodnej; przejazd technologiczny i droga dojazdowa. W zakres inwestycji wchodzą także zadania uzupełniające [3].

Stopnie wodne realizują wiele potrzeb i są niezbędne w racjonalnym gospodarowaniu wodami. Budowa SW Siarzewo jest dla regionu bardzo ważną i oczekiwaną inwestycją. Kaskada Dolnej Wisły, której elementem ma zostać obiekt, to redukcja kosztów zagrożeń, rozwój energetyki odnawialnej i transportu oraz wzrost dochodów państwa i rozwój regionalny. Przewidywany koszt inwestycji wyniesie 4,5 mld zł. Projekt będzie realizowany do 2029 r. Prace budowlane mają się rozpocząć na przełomie 2023 i 2024 r.

Literatura
[1] Wydział Studiów i Analiz i Budownictwa Wodnego PGW Wody Polskie, materiały wewnętrzne.
[2] Wrzosek K., Jurek K., Górnik-Ziemkowska M., Sobiesak P., Puchała M.: Stopień Wodny Siarzewo – lokalizacja i rozwiązania techniczne. „Gospodarka Wodna” 2020, nr 10, s. 13–16.
[3] Wrzosek K.: Planowane i realizowane inwestycyjne. Materiały wewnętrzne PGW Wody Polskie.

Więcej na www.wody.gov.pl.